Witamina A jest niezwykle ceniona w środowisku medycznym i kosmetycznym. Niesamowitym jest, że została odkryta zalewie 100 lat temu, a w każdym razie pierwsze zapiski o niej sięgają 1913 roku i była jedną z najwcześniej odkrytych witamin – dlatego nazwano ją pierwszą literą alfabetu (gdyby się ktoś zastanawiał). Niedługo potem odkryto jej zbawienny wpływ na skórę – przede wszystkim przeciwstarzeniowy.
Po kolei…
ednak zacznijmy od początku. Wszystkie pochodne witaminy A nazywane są retinoidami. Brzmi znajomo? Pewnie! W końcu w telewizji roi się od reklam kosmetyków krzyczących o zbawiennym wpływie retinolu w jego składzie – podstawowej formie witaminy A. Mimo, iż jest jedną z niewielu prawdziwie aktywnych substancji, to jednak w kosmetykach wstępuje w formie nieaktywnej, przez co efekty nie są aż tak zniewalające jak producent obiecuje. Pozostałymi pochodnymi są: kwas retinowy, który jest najaktywniejszą formą witaminy A, jednak przez jego silne działanie drażniące występuje przeważnie w lekach i nie jest ogólnie dostępny; retinal oraz związki estrowe.
Niedobory witaminy A
Witamina A jest odpowiedzialna za proces widzenia – długotrwały jej niedobór w organizmie grozi ślepotą. Kiedy możesz podejrzewać niedobór witaminy A? Czerwona lampka powinna Ci się zapalić, kiedy pojawią się u Ciebie następujące zmiany:
- sucha, łuszcząca się i zrogowaciała skóra,
- suche i łamliwe włosy i paznokcie,
- gęsia skórka.
Są to pierwsze objawy niedoboru witaminy A. Organizm ma zazwyczaj spore jej zapasy, dlatego skutki niedoboru występują dopiero po kilku latach. Jeżeli dalej nie będziesz dostarczać organizmowi witaminy A, dalszymi następstwami takiego postępowania będą:
- zmiany w błonach śluzowych oczu,
- upośledzenie działania gruczołów łzowych,
- suchość spojówek.
Dalej:
- utrata przejrzystości gałki ocznej (plamki Bitota),
- kurza ślepota.
Aż w końcu utrata wzroku.
Gdzie szukać witaminy A?
łównym źródłem i prekursorem witaminy A jest beta-karoten i chociaż większości z nas kojarzy się przede wszystkim z marchewką (co jest jak najbardziej prawidłowe) i tym, że sprzyja opalaniu, to duża jego ilość jest również w warzywach liściastych, dyni, pomidorach i brzoskwiniach, a także mniej w bananach i pomarańczach. Dodatkowo witamina A jest dostarczana do naszego organizmu w postaci retinolu, który znajduje się w tłuszczach rybnych i olejach:
-olej z wątroby halbuta,
-olej z wątroby dorsza,
-śledzie i makrele.
W produktach mleczarskich:
-masło,
-jaja,
-twaróg tłusty.
A także w mięsie:
-wątroba wołowa,
-wołowina, wieprzowina.
Hiperwitaminoza A – czyli kiedy przesadzimy z suplementacją
Naturalnie jest druga strona medalu. Nie należy przesadzać z zażywaniem witaminy A, ponieważ może dojść do zatrucia – taki stan nazywamy hiperwitaminozą A. Jeżeli doszukujesz u siebie takich objawów jak:
- uczucie zmęczenia,
- jadłowstręt,
- zmniejszenie masy ciała,
- wymioty,
- gorączka,
- powiększenie się wątroby i śledziony,
- zmiany skórne,
- łysienie i suchość włosów,
- pękanie i krwawienie warg,
- obrzęki tkanki podskórnej,
- bóle kostno-stawowe,
- podwyższone stężenie wapnia we krwi.
to znak, że przyjmujesz zbyt dużo witaminy A. Należy pamiętać, żeby nie przekraczać dziennej dawki zapotrzebowania na witaminę A, która wynosi 750μg. Gdy zachowamy umiar, witamina A odwdzięczy nam się z nawiązką, ponieważ jej obecność w organizmie jest kluczowa.
Zatem czemu witamina A?
Dzięki niej możemy liczyć na prawidłowy rozwój oraz formowanie się kości, skóry, włosów i paznokci, dodatkowo reguluje też procesy wzrostu. Gdzie jednak te magiczne właściwości przeciwstarzeniowe, o których mówiłam na początku? Oto i one. Witamina A:
-złuszcza warstwę rogową
-poprawia koloryt i strukturę skóry,
-zmniejsza liczbę komórek atopowych,
-wpływa na naprawę kolagenu,
-redukuje czynność i rozmiary gruczołów łojowych,
-wygładza i uelastycznia skórę.
Efektem tych działań jest zmniejszenie przebarwień, spłycenie zmarszczek, zwiększenie włókien kolagenowych, a także naprawa uszkodzonej przez słońce skórę. Witaminę A stosuje się także przy leczeniu cery trądzikowej, a także przy łagodzeniu łojotoku. Ciekawostką jest, iż klinicznie witamina A przeciwdziała powstawaniu stanów przednowotworowych i nowotworowych skóry. Zaczynając kurację retinoidami należy uzbroić się w cierpliwość. Porządnych efektów możesz spodziewać się dopiero po paru dobrych miesiącach.
UWAGA! Bezwzględnym przeciwwskazaniem stosowania terapii retinoidami jest ciąża, ze względu na działanie teratogenne, czyli działanie prowadzące do powstania wad płodu!!!
Źródła:
dr Jankowiak W., Retinoidy cenne i niezastąpione. „LNE” 2018, nr.120.
Lamer-Zarawska E., Chwała C., Gwardys A., Rośliny w kosmetyce i kosmetologii przeciwstarzeniowej. Wydawnictwo Lekarskie PZWL. Warszawa 2012.
Kosmetologia pielęgnacyjna i lekarska. Red. nauk. M. Noszczyk. Wydawnictwo Lekarskie PZWL. Warszawa 2010.
Strona internetowa: https://encyklopedia.pwn.pl/haslo/teratogenne-dzialanie-lekow;3986566.html
Strona internetowa: https://zdrowie.tvn.pl/a/beta-karoten-czyli-prowitamina-witaminy-a-jakie-wykazuje-wlasciwosci-prozdrowotne
